Gospodarcze wykorzystanie odpadów opakowaniowych może być prowadzone jako ponowne wykorzystanie, odzysk lub recykling. W naszym kraju jednak prowadzone jest w ograniczonym zakresie i to niemal w odniesieniu do wszystkich typów opakowań.

Jeśli chodzi o opakowania papierowe, to do celów opakowaniowych wykorzystywane są głównie tektura falista, papiery workowe, papiery makulaturowe oraz tektura pudełkowa.

Odpady te stanowią najistotniejszą pod względem masy grupę odpadów opakowaniowych w Polsce. Jeśli nie zawierają innych tworzyw np. maksymalny udział polietylenu dochodzi tylko do 3 proc., to są wówczas przydatne do powtórnego przetworzenia. Zakłady celulozowo – papiernicze przyjmują makulaturę opakowaniową w postaci zbelowanej, jeżeli tektura lub papier nie są powleczone asfaltem, parafiną lub woskami.

W Polsce nie istnieją aktualnie możliwości przetwórstwa makulatury tzw. trudnej do przerobienia, zawierającej papier wodoodporny, powlekany tworzywami sztucznymi, klejami, aluminium, bitumizowane, parafinowane.

Makulaturę opakowaniową wykorzystuje się do wytwarzania papieru i tektury na nowe opakowania, ręczniki, a także papiery gazetowe i koperty na przesyłki pocztowe. Jest ona także wykorzystywana do produkcji wytłaczanek metodą odlewów włóknistych pod próżnią. Sposobem ponownego wykorzystania jest też nacinanie poużytkowej tektury opakowaniowej i formowanie materiału wypełniająco – amortyzującego do opakowań transportowych.

Analizując z kolei opakowania szklane trzeba powiedzieć, że wszystkie tego typu opakowania jednorazowe lub zużyte zwrotne można wykorzystać w hutach szkła. Zastosowanie stłuczki w procesie topienia szkła obniża zużycie energii, zwiększa wydajność i przedłuża czas użytkowania pieców hutniczych. Powoduje poza tym obniżenie emisji tlenków azotu i zmniejsza zużycie wody. Szacuje się, że 1 proc. wzrost zastosowania stłuczki szklanej w procesie technologicznym pozwala zmniejszyć o ok. 0,25 proc. zużycie energii. Przy produkcji niektórych wyrobów szklanych dodatek stłuczki może przekraczać nawet 50 proc. masy.

O przydatności opakowań szklanych do recyklingu decyduje przede wszystkim ich czystość oraz dokładność segregacji na odmiany, czyli szkło bezbarwne, brązowe, zielone. Stąd też ogromne znaczenie mają systemy segregacji odpadów i selektywnej zbiórki szkła.

Kolejna grupa to odpady opakowaniowe z tworzyw sztucznych. Jest to wciąż niestety nierozwiązany do końca problem. Ich recykling stwarza poważne problemy. Jest on związany ze znacznie wyższymi kosztami niż w odniesieniu do opakowań szklanych, tekturowych czy metalowych. W związku z tym, na co szczególnie mocno skarżą się przedsiębiorcy, ceny uzyskiwane za tworzywa wtórne nie są konkurencyjne wobec cen tworzyw pierwotnych.
Zużyte opakowania polietylenowe i polipropylenowe (butelki, kanistry, beczki, skrzynki, pojemniki i worki, folie) przetwarzane są na surowiec wtórny, mający szerokie zastosowanie w wielu dziedzinach, przede wszystkim do produkcji artykułów technicznych: kanistrów, folii, wiader, pojemników magazynowych, skrzynek balkonowych, doniczek, niektórych części samochodowych, rur osłonowych do kabli w telewizji kablowej, sieci elektrycznej i telefonicznej, rur kanalizacyjnych.

Od kilku lat w Woli Krzysztoporskiej działa zakład przerobu odpadów z tworzyw sztucznych. Przetwarza on tworzywa na węglowodory nasycone. Wykorzystuje transformację katalityczną. Przetwarzane są odpady polietylenowe i polipropylenowe zarówno komunalne, jak i poprodukcyjne. Wykorzystywane jest ciepło ze spalania gazu powstającego z biomasy. Produkt finalny posiada wartość energetyczną porównywalną z tradycyjnymi paliwami płynnymi i nie zawiera związków siarki. Odbiorcami są rafinerie.

Spośród opakowań metalowych najbardziej przydatne do ponownego przetwórstwa są te, które wykonano z jednego rodzaju blachy (stalowej lub aluminiowej), i są mało zanieczyszczone pozostałościami produktu. Odpady stalowe pochodzące ze zużytych opakowań, takich jak puszki po napojach i żywności konserwowanej, mogą być oddzielane od pozostałych odpadów za pomocą separatorów magnetycznych, a następnie wykorzystane w hutach jako złom. Po odcynowaniu, w przypadku wyrobów z blach ocynkowanych, stal i cyna są pełnowartościowym surowcem do ponownego wykorzystania. Także aluminium odzyskane z puszek dwuskładnikowych stanowi wartościowy surowiec do powtórnej rafinacji.

Warto wiedzieć, że aluminiowe puszki po napojach w całości nadają się do ponownego przetworzenia. Odzysk aluminium można prowadzić w nieskończoność, nie powodując utraty jakości metalu. Obecnie poziom odzysku puszek napojowych w Polsce przekroczył średnią europejską wartość tego wskaźnika. Jesteśmy więc krajem, który w przeciągu ostatnich dziesięciu lat poradził sobie z efektywnym wdrożeniem odzysku puszek po napojach. O ile jeszcze poziom tego odzysku w 1995 r. wynosił ledwie 2 proc. to obecnie jest to już 67 proc.

Odpady aluminiowe pochodzące ze zużytych puszek do napojów, pojemników aerozolowych oraz tub po oczyszczeniu są pełnowartościowym surowcem do produkcji różnych wyrobów aluminiowych. Pozyskane dzięki selektywnej zbiórce lub segregacji wymagają wyeliminowania zanieczyszczeń i zmniejszenia objętości (przez rozdrabnianie, belowanie, brykietowanie).
Warto wiedzieć, że recykling aluminium pozwala na dziesięciokrotną redukcję kosztów w porównaniu z produkcją aluminium z rudy, w tym 95 proc. redukcję zużycia energii. Jedna tona aluminium pochodząca z recyklingu pozwala zaoszczędzić 4 Mg boksytów i 700 kg paliwa, a także uniknąć emisji do powietrza 35 kg fluorków aluminium.

Biorąc z kolei pod uwagę odpady z opakowań wielomateriałowych, to obecnie w Polsce istnieją trzy zakłady przetwarzające kartony z materiałów wielowarstwowych z udziałem polietylenu (również z aluminium) stosowanych do pakowania płynnej żywności.

Podobnie jak w EuropieZachodniej laminaty pochodzące z selektywnej zbiórki są przetwarzane z wykorzystaniem kilku technologii. Będzie to np. produkcja płyt o właściwościach przypominających płytę wiórową, lecz o większej wytrzymałości na rozciąganie i odporności na wilgotność otoczenia. Otrzymuje się ją poprzez sprasowanie wcześniej rozdrobnionych opakowań; mogą być one wykorzystywane w budownictwie, do produkcji mebli, produkcji galanterii biurowej.

Inna technologia to odzyskiwanie masy celulozowej. Dzieje się tak, bowiem wysoka zawartość celulozy w pudełkach poużytkowych (75-80 proc.) sprawia, że jej odzyskiwanie jest ekonomicznie uzasadnione; z uzyskanej masy wytwarza się papier workowy, tektury, ręczniki, papier toaletowy, wytłaczanki do jaj. Technologie te są efektywne ekonomicznie dzięki jednoczesnemu wykorzystaniu odpadowego polietylenu do celów energetycznych.

W pewnych zastosowaniach alternatywą dla opakowań z tworzyw sztucznych jest wykorzystanie materiałów biodegradowalnych. Obecnie w Europie Zachodniej wykorzystywane są materiały biodegradowalne wytwarzane przy użyciu różnych technologii, zarówno z surowców naturalnych odnawialnych, jak i kopalnych nieodnawialnych. Zwykle są to tworzywa termoplastyczne, które mogą być przetwarzane tradycyjnymi metodami. Technologie tego typu są stosowane w Niemczech i Włoszech, Austrii i Szwajcarii. Choćby w Szwecji produkowane są opakowania jednorazowe z tworzywa na bazie skrobi i papieru. Tworzywo jest wytwarzane poprzez wypełnienie hydratyzowaną skrobią przestrzeni między dwoma warstwami impregnowanego papieru.

W Polsce pierwszą inicjatywą tego typu są opakowania z otrąb pszennych, których produkcję rozpoczęto w 1999 r. w Zambrowie. Są to opakowania jednorazowego użytku, ulegające całkowitej biodegradacji, wytwarzane wyłącznie z otrąb pokrytych woskami roślinnymi. Mogą być wykorzystywane do pakowania suchej żywności, zamiast jednorazowych naczyń papierowych czy z tworzyw sztucznych.